هدف «نشانگر تیپ‌های شخصیتی مایرز-بریجز» یا «MBTI» قابل استفاده‌کردن تئوری‌های بیان‌شده دربارۀ شخصیت‌شناسی در علم روانشناسی است. ماهیت این تئوری بیانگر این موضوع است که نوع تیپ شخصیتی افراد مادرزادی ست.
ابعاد شخصیت‌شناسی:
- برونگرا (E) یا درونگرا (I)
- شمی (S) یا حسی (N)
- احساسی (F) یا فکری (T)
- ملاحظه‌کننده (P) یا داوری‌کننده (J)
اکنون به شرح ابعاد ذکرشده می‌پردازیم.
برونگرا (E) یا درونگرا (I):
اگر شما از انرژی‌تان برای برقراری ارتباط با دیگران استفاده می‌کنید، اگر دایرۀ دوستان شما بزرگ‌تر از تعداد محدودی از آدم‌هاست و در کل اگر شما به «دنیای بیرون» علاقۀ بیشتری دارید، احتمالاً شما شخصی برونگرا هستید. اگر از انرژی‌تان برای برقرارکردن ارتباط با ایده‌ها، اعتقادها، تجربه‌ها و درکل برای زندگی در «دنیای درون» استفاده می‌کنید، احتمالاً شما شخصی درونگرا هستید.
اشخاص برونگرا در جمع‌ها راحت‌تر از افراد درونگرا صحبت میکنند، معمولاً گوینده‌اند تا شنونده و حرفی که احساس کنند باید گفته شود را راحت می‌زنند. نزدیک شدن به افراد برونگرا کار ساده‌تری است. به درونگرا ها اغلب صفت خجالتی اطلاق می‌شود ولی آن‌ها لزوماً خجالتی نیستند، ولی مستعد گرفتن این صفت هستند. قبل از صحبت‌کردن، حرفشان را بارها مزه‌مزه میکنند. معمولاً ابراز احساسات برای افراد درونگرا کار ساده‌ای نیست.
شمی (N) یا حسی (S):
حسی‌ها به اطلاعات حاصل از حواس پنج‌گانه و اطلاعات حاصل از تجربیات به یک میزان توجه میکنند. آن‌ها ذهن خودآگاه را به ذهن ناخودآگاه ترجیح می‌دهند. افکارشان را بیشتر برروی اطلاعات و حقایق قابل‌اطمینان بنا میکنند. حسی‌ها غالباً بر روی ضروریات، واقعیات و به عمل درآوردن کارها تمرکز دارند. آن‌ها زندگی را به شکلی که هست قبول کرده و قصد تغییر دنیا را ندارند. حسی‌ها دوست‌دار منطق هستند و تمایل دارند همه‌چیز در واضح‌ترین حالت ممکن باشد.
شمی‌ها اطلاعات را خیلی عمیق پردازش میکنند، به حس ششم و ذهن ناخودآگاه اطمینان بیشتری دارند. آن‌ها به ایده‌ها و افکار الهام‌بخش علاقۀ بیشتری دارند و مایل هستند بر آینده تمرکز کنند. غالباً به‌دنبال کشف ناشناخته‌‌ها، بیان احتمالات و پیش‌بینی ابهامات هستند. شمی‌ها قصد تغییر دنیا به جایی بهتر نسبت به شکل ناکامل کنونی‌اش را دارند. آن‌ها مایل هستند در کارشان مهارت‌های جدید به دست آورند.
به حسی‌ها باید مدرک ارائه داد. آن‌ها به‌دنبال واقعیت و اهل عمل هستند. غالباً صریح صحبت میکنند و به حواس مختلف توجه دارند. شمی‌ها بیشتر به مفهوم و ایده‌ها توجه دارند تا جزئیات وقایع. تخیل قوی دارند و رویاپردازند. آن‌ها غالباً ایده‌آل‌گرا هستند.
فکری (T) یا احساسی (F):
فکری‌ها به‌دنبال منطق و موضوعات عقلانی هستند. بیشتر به عقل تکیه دارند تا احساس. آن‌ها تمام تلاششان را میکنند تا از احساسات خود در برابر دنیای بیرون محافظت کنند و مطمئن شوند که افکارشان به‌وضوح قابل‌مشاهده نیست. شعار فکری‌ها این است: «دربرابر هر اتفاقی باید خونسرد بود.» البته که این به معنای خونسرد و خنثی بودن آن‌ها نیست. فکری‌ها هم معمولاً به اندازۀ احساسی‌ها احساسات را درک میکنند، اما ترجیح می‌دهند احساسات را مغلوب ذهن و فکرشان کنند.
احساسی‌ها قلب و احساسات خود را دنبال میکنند و علاقه‌ای به پنهان‌کردن آن‌ها ندارند. از منظر فکری‌ها، نباید از دنبال‌کردن احساسات و بروز آن به دنیای بیرون واهمه داشت. این افراد شخصیتی مهربان، حساس و بسیار احساساتی دارند. به‌دنبال همکاری هستند تا رقابت. آن‌ها با چنگ‌و‌دندان برای اعتقادات خود می‌جنگند. در همکاری‌ها، غالباً صلاح جمع و رضایت همکاران برای آن‌ها در اولویت قرار دارد.
فکری‌ها کمتر تحت تاثیر افراد و شرایط قرار می‌گیرند. معمولاً درتصمیمات ثابت قدم هستند. برای این افراد، بروز حقیقت مهم‌تر از مردمدار بودن است. فکری‌ها معمولاً رک حرف می‌زنند. این افراد معمولاً به‌راحتی اطمینان نمی‌کنند. احساسی‌ها معمولاً مردمدار هستند و به وقت‌شناسی و مبادی‌آداب بودن شناخته می‌شوند. آن‌ها افرادی خون‌گرم هستند و به دیگران توجه دارند.
ملاحظه‌کننده (P) یا داوری‌کننده (J) :
ملاحظه‌کننده‌ها شخصیتی انعطاف‌پذیر دارند. برای این افراد، روتین و برنامه‌های از پیش تعیین‌شده فاقد جذابیت است. ملاحظه‌کننده‌ها خودشان را با زندگی و شرایط حاضر وفق می‌دهند. آن‌ها علاقه دارند کارها و وظایف به‌صورت یک بازی درآید تا برای‌شان جذابیت داشته باشد.
داوری‌کننده‌ها برنامه‌ریزی و پیروری از قواعد را دوست دارند. زمانی‌که کارها معین و از پیش تعیین‌شده است، احساس بهتری دارند. آن‌ها تا وقتی کارها را به پایان نرسانند، آرام نمی‌گیرند. دربرابر تغییردادن برنامه‌های قبلی مقاومت میکنند. داوری‌کننده‌ها ترجیح می‌دهند کارها را قدم‌به‌قدم انجام دهند.
برای ملاحظه‌کننده‌ها، لذت‌بردن از کار در اولویت است. معمولاً غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. آن‌ها علاقه دارند که برنامۀ خودشان را پیش ببرند. آن‌ها گاهی از ضرب‌المثل«هرچه پیش آید خوش آید» استفاده میکنند. داوری‌کننده‌ها اول به کار و بعد به تفریح می‌پردازند و معمولاً وظیفه‌شناس‌تر هستند.
برای شناخت تیپ شخصیتی، باید مولفه‌های هر بعد را کنار هم قرار داد:
برای مثال، اگر شما شخصی برونگرا (E)، حسی (S)، فکری (T) و داوری‌کننده (J) باشید، تیپ شخصیتی شما (ESTJ) خواهد بود.
لازم به ذکر است که تمامی تیپ‌های شخصیتی برابر هستند و هیچ تیپی بر دیگری برتری ندارد.
